Το σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας αποτελεί τον δεύτερο πιο συχνό δρομικό τραυματισμό και την κυριότερη αιτία εμφάνισης πόνου στην εξωτερική πλευρά του γόνατος. Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες το σύνδρομο ευθύνεται για το 12-16% όλων των τραυματισμών που αφορούν στους δρομείς, ενώ φτάνει και το 24% στους ποδηλάτες. (Μάθε περισσότερα για το σύνδρομο κάνοντας κλικ εδώ)
Η λαγονοκνημιαία ταινία είναι μία ταινία συνδετικού ιστού (περιτονία), η οποία αποτελείται κυρίως από ίνες κολλαγόνου, ελαστίνη και μεσοκυττάριο υγρό. Η ταινία αποτελεί τη συνέχεια ενός μυ στην εξωτερική πλευρά του ισχίου που ονομάζεται τείνων την πλατεία περιτονία, ενώ ταυτόχρονα «δέχεται» και μυϊκές ίνες από τον μέγα γλουτιαίο. Η ταινία καλύπτει ολόκληρη την εξωτερική πλευρά του μηρού και καταλήγει περιφερικά της άρθρωσης του γόνατος (εικόνα 1).
Το foam roller είναι ένα όργανο το οποίο χρησιμοποιείται αρκετά τα τελευταία χρόνια από ανθρώπους που ασκούνται σε τακτική βάση. Δεν είναι λίγοι οι φυσικοθεραπευτές ή οι γυμναστές που το προτείνουν και το χρησιμοποιούν τόσο στην προθέρμανση, όσο και στην αποθεραπεία. Όσον αφορά στο σύνδρομο της λαγονοκνημιαίας ταινίας, το foam roller έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της αποκατάστασης με τους «ειδικούς» να υπόσχονται θαύματα. Τι από όλα αυτά ισχύει όμως; Κάποια τελευταία ερευνητικά δεδομένα μας βοηθούν να ανακαλύψουμε την αλήθεια.
Σε μια πρόσφατη μελέτη (Pepper et al. 2021) οι ερευνητές προσπάθησαν να δουν την επίδραση του foam roller και των διατάσεων στην «σκληρότητα» (stiffness) της λαγονοκνημιαίας ταινίας, καθώς και στο εύρος κίνησης της άρθρωσης του ισχίου. Για την αντικειμενική μέτρηση της ελαστικότητας και της σκληρότητας της ταινίας χρησιμοποίησαν την ελαστογραφία, μια μέθοδο που χρησιμοποιεί υπέρηχο για να μετρήσει αλλαγές στους ιστούς.
Οι ερευνητές λοιπόν χώρισαν τους ανθρώπους που συμμετείχαν στο πείραμα σε 3 γκρουπ. Το πρώτο γκρουπ εκτελούσε μια διάταση που στοχεύει στον τείνων την πλατεία περιτονία και την λαγονοκνημιαία ταινία (εικόνα 2), το δεύτερο γκρουπ έκανε foam rolling για 5 σετ του 1 λεπτού (εικόνα 3), ενώ το τρίτο γκρουπ ήταν το γκρουπ ελέγχου.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν πως ούτε το foam roller, αλλά ούτε και οι διατάσεις επηρεάζουν την ελαστικότητα της λαγονοκνημιαίας ταινίας, ενώ η επίδρασή τους στο εύρος κίνησης του ισχίου είναι της τάξεως του 0,8⁰. Συγκεκριμένα, η έρευνα καταλήγει «Η χρήση foam roller και οι διατάσεις δεν αλλάζουν την σκληρότητα της λαγονοκνημιαίας ταινίας και ίσως έχουν περιορισμένη αξία στη μείωση της συμπίεσης της ταινία στην περιοχή του γόνατος». Υπενθυμίζω πως η συμπίεση της ταινίας στην εξωτερική πλευρά του γόνατος είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Συμπερασματικά
Τι συμπεράσματα βγάζουμε λοιπόν από αυτή την έρευνα; Θα πρέπει να εγκαταλείψουμε το foam roller μια για πάντα; Η απάντηση κατά την άποψη μου είναι όχι απαραίτητα.
Αυτό που μας έδειξε η έρευνα είναι πως δεν μπορείς να διατείνεις την λαγονοκνημιαία ταινία καθώς είναι ένας πολύ ισχυρός συνδετικός ιστός με πολλαπλές καταφύσεις πάνω στο μηριαίο οστό. Χρειάζονται πάρα πολλά Newton δύναμης να αλλάξεις έστω και ένα εκατοστό το μήκος της ταινίας και συνεπώς οι διατάσεις και το foam rolling δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν γι’ αυτό τον σκοπό.
Αυτό που δεν κατάφερε να μας δείξει η συγκεκριμένη έρευνα είναι αν το foam roller έχει κάποια επίδραση στον πόνο του ασθενή, απλά και μόνο γιατί η έρευνα αφορούσε υγιείς ανθρώπους. Παλιότερες έρευνες έχουν δείξει πως η χρήση του foam roller μπορεί να μειώσει τον πόνο τον ασθενών. Μάλιστα η επίδραση του foam roller στον πόνο δεν έχει τοπικό χαρακτήρα. Έχει φανεί πως η χρήση του foam roller στο ένα πόδι μπορεί να μειώσει τον πόνο στο άλλο. Αυτό πολύ απλά σημαίνει πως το foam rolling έχει επίδραση στον πόνο, απλά όχι με τον τρόπο που πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Είναι πιο πιθανό η χρήση του foam roller να επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα και μέσω νευροφυσιολογικών αλλαγών να επιδρά στον πόνο του ασθενή. Η μείωση αυτή ωστόσο έχει βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα. Μπορεί να μειώνει τον πόνο του ασθενή, αλλά αυτή η επίδραση κρατάει για μικρό χρονικό διάστημα.
Επιπλέον, είναι γνωστό πλέον πως η λαγονοκνημιαία ταινία λειτουργεί περίπου ως τένοντας κατά το τρέξιμο. Η λειτουργία της μοιάζει με αυτή ενός ελατηρίου το οποίο επιστρέφει την ενέργεια παθητικά, συνεπώς ίσως είναι αντιπαραγωγικό να προσπαθούμε να μειώσουμε τη σκληρότητα της ταινίας με foam rolling ή διατάσεις.
Κλείνοντας θέλω να τονίσω τη σημασία άλλων πραγμάτων όπως η διαχείριση των φορτίων, η ενδυνάμωση και η τεχνική τρεξίματος. Το foam roller μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βοηθητικό εργαλείο (τώρα ξέρουμε γιατί το χρησιμοποιούμε), αλλά σε καμιά περίπτωση ως μοναδικό μέσω αποκατάστασης μυοσκελετικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι αθλητές.
Εάν ενδιαφέρεσαι για περισσότερες πληροφορίες ή για εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης κάνε κλίκ εδώ.
Pepper, T. M., Brismée, J. M., Sizer, P. S., Jr, Kapila, J., Seeber, G. H., Huggins, C. A., & Hooper, T. L. (2021). The Immediate Effects of Foam Rolling and Stretching on Iliotibial Band Stiffness: A Randomized Controlled Trial. International journal of sports physical therapy, 16(3), 651–661. https://doi.org/10.26603/001c.23606