Ο Σακχαρώδης Διαβήτης εξελίσσεται σε ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα για την υγεία του πληθυσμού, επηρεάζοντας ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία για τον Σακχαρώδη Διαβήτη (International Diabetes Federation) η πάθηση επηρεάζει 366 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ενώ και στην Ελλάδα τα ποσοστά ολοένα και αυξάνονται. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ οι άνθρωποι οι υποφέρουν από διαβήτη στη χώρα πάνε ολοταχώς να αγγίξουν το 10% του πληθυσμού. Μόνο το 2021 οι άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 έχουν αυξηθεί κατά 5% μέσα σε μόνο ένα έτος!
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης χαρακτηρίζεται από διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών, η οποία οφείλεται σε έλλειψη ινσουλίνης. Η κύρια έκφραση αυτής της έλλειψης είναι η αύξηση της γλυκόζης στο αίμα των ασθενών, η οποία μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες για την υγεία διαφόρων ιστών στο σώμα. Υπάρχουν διάφοροι τύποι διαβήτη. Οι δύο βασικοί είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 και ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2. Υπάρχουν επίσης ο διαβήτης κύησης, ο νεογνικός διαβήτης και ινσουλινοπενία μετά από ιατρικές πράξεις.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 οφείλεται σε καταστροφή των β-κυττάρων στο πάγκρεας, η οποία συνήθως οδηγεί σε σοβαρή έλλειψη ινσουλίνης. Ονομάζεται αλλιώς και νεανικός ή ινσουλινοεξαρτώμενος και αφορά το 5%-10% των ασθενών. Εμφανίζεται σε παιδική ή εφηβική ηλικία και έχει αυτοάνοση αιτιολογία.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 οφείλεται σε προοδευτική μείωση της έκκρισης της ποσότητας ινσουλίνης που απαιτείται για την αντιμετώπιση των μεταβολικών αναγκών, αλλά και της δραστικότητάς της, και αφορά τουλάχιστον το 90% των ασθενών με διαβήτη. Μερικοί από τους παράγοντες που οδηγούν στον διαβήτη τύπου 2 είναι το υπερβολικό σωματικό βάρος/παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό και η εθνικότητα.
Αν υπήρχε ένα χάπι το οποίο είχε τη δυνατότητα να επιδρά με παρόμοιο τρόπο στο ανθρώπινο σώμα, ενώ ταυτόχρονα είχε μηδενικές παρενέργειες, ίσως θα ήταν το πιο ακριβό φάρμακο που υπήρχε εκεί έξω.
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 είναι οι αλλαγές που αφορούν στον τρόπο ζωής του κάθε ατόμου. Ο γιατρός θα προτείνει αλλαγές στη διατροφή, καθώς και στην έναρξη σωματικής άσκησης. Η άσκηση πιο συγκεκριμένα, αποτελεί ίσως την πιο σημαντική αλλαγή στην καθημερινότητα του ατόμου και αφορά τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση του διαβήτη. Πρόσφατη μελέτη των Kirwan et al. (2017) ανέδειξε τον ρόλο της άσκησης (αερόβιας, αναερόβιας και HIIT – διαλειμματική προπόνηση) και τα αποτελέσματα είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Η σωματική δραστηριότητα, με την επακόλουθη αύξηση της μυϊκής μάζας, έχει την ικανότητα να επηρεάζει μια σειρά λειτουργιών στον ανθρώπινο οργανισμό. Αν υπήρχε ένα χάπι το οποίο είχε τη δυνατότητα να επιδρά με παρόμοιο τρόπο στο ανθρώπινο σώμα, ενώ ταυτόχρονα είχε μηδενικές παρενέργειες, ίσως θα ήταν το πιο ακριβό φάρμακο που υπήρχε εκεί έξω. Δυστυχώς ή ευτυχώς τέτοιο φάρμακο δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί. Υπάρχει όμως η άσκηση και τα οφέλη της είναι πολλαπλά, τόσο στο σώμα όσο και στο πνεύμα!
Παρακάτω ακολουθούν οι βασικές αλλαγές που προκαλεί η σωματική άσκηση στο σώμα:
ΜΥΕΣ
↑ απομάκρυνσης της γλυκόζης από το αίμα και διάθεσή της στους μύες
↑ οξείδωσης της γλυκόζης και των λιπαρών οξέων (για την απελευθέρωση ενέργειας)
↑ ευαισθησίας στην ινσουλίνη
ΗΠΑΡ
↑ ευαισθησίας στην ινσουλίνη
↓ ηπατικής παραγωγής γλυκόζης
↓ συσσώρευσης τριγλυκεριδίων
ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ
↓ φλεγμονής
↓ λιπώδους μάζας
↑ ευαισθησίας στην ινσουλίνη
ΠΑΓΚΡΕΑΣ
↑ αριθμού και λειτουργικότητας των β-κυττάρων (κύτταρα που εκκρίνουν ινσουλίνη)
↑ ινσουλίνης
↓ γλυκαγόνης (ορμόνη που αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα)
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
↓ γλυκόζης αίματος, γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (μορφή αιμοσφαιρίνης που χρησιμοποιείται για να καθορίσει πως ήταν η μέση τιμή γλυκόζης στο αίμα μας, τους τελευταίους 2-3 μήνες)
↓ τριγλυκεριδίων του ορού αίματος και των ελεύθερων λιπαρών οξέων
↓ αρτηριακής πίεσης
Ως φυσικοθεραπευτές και συνεπώς ως επαγγελματίες υγείας έχουμε υποχρέωση να προωθούμε την άσκηση και έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής στο κοινωνικό σύνολο. Τα επιστημονικά ερευνητικά δεδομένα δείχνουν εμφατικά την επίδραση της άσκησης απέναντι στις κυριότερες αιτίες θανάτου και μείωση της λειτουργικότητας του ανθρώπου όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα εγκεφαλικά επεισόδια, τον σακχαρώδη διαβήτη, το Αlzheimer κ.α.
Αναφορές:
Kirwan, J. P., Sacks, J., & Nieuwoudt, S. (2017). The essential role of exercise in the management of type 2 diabetes. Cleveland Clinic journal of medicine, 84(7 Suppl 1), S15–S21. https://doi.org/10.3949/ccjm.84.s1.03