Ο μυοσκελετικός πόνος επηρεάζει περίπου 1.5 δισεκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως. Ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία), ο πόνος στον αυχένα και η οστεοαρθρίτιδα είναι μερικές από τις πιο συχνές αιτίες αναπηρίας του πληθυσμού. Ο μυοσκελετικός πόνος δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο για το άτομο, καθώς ολόκληρα κράτη «λυγίζουν» κάτω από το οικονομικό βάρος που απαιτείται για την αντιμετώπιση αυτών των παθολογιών.
Όπως για κάθε άλλο ιατρικό πρόβλημα, έτσι και για τον μυοσκελετικό πόνο, είναι απαραίτητο να αξιολογήσει κανείς τα οφέλη και τους κινδύνους που συνοδεύουν το οποιοδήποτε είδος θεραπείας. Η αξιολόγηση αυτή είναι μείζονος σημασίας κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από κοινού μεταξύ του θεράποντα και του ασθενή. Ο θεράποντας θα πρέπει να παρουσιάσει στον ασθενή τα οφέλη της εκάστοτε θεραπείας (π.χ. χειρουργείο), ενώ ταυτόχρονα να αναλύσει τους κινδύνους που ίσως κρύβονται πίσω από αυτήν. Η επιλογή θα γίνει από τον ασθενή, ο οποίος καλείται να «ζυγίσει» τα υπέρ και τα κατά της κάθε θεραπείας ώστε να επιλέξει εν τέλει αυτό που θεωρεί το καλύτερο για τον ίδιο (αυτό απαιτεί το να είναι ο ασθενής ικανός να παίρνει αποφάσεις για τον εαυτό του).
Τι ισχύει όμως για τον μυοσκελετικό πόνο; Ποια είναι τα οφέλη και οι πιθανοί κίνδυνοι ενός χειρουργείου σε προβλήματα όπως ρήξη μηνίσκου, οστεοαρθρίτιδα γόνατος, σύνδρομο μηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης, σύνδρομο πρόσκρουσης ώμου (προβλήματα του στροφικού πετάλου), σπονδυλική στένωση, ρήξη Αχιλλείου τένοντα κ.ά; Τα οφέλη ενός χειρουργείου (με τους κινδύνους που το συνοδεύουν) υπερτερούν κατά πολύ αυτά της συντηρητικής θεραπείας;
Στο ερώτημα αυτό προσπάθησε να δώσει απάντηση η πρόσφατη έρευνα του Skou και των συνεργατών του (2022)¹. Ο στόχος της συστηματικής τους ανασκόπησης (με μετά-ανάλυση) ήταν να εκτιμήσουν τα οφέλη και τους κινδύνους του χειρουργείου σε σχέση με τη συντηρητική αντιμετώπιση, για μυοσκελετικές παθήσεις εκτός των καταγμάτων. Η σύγκριση μεταξύ των δύο έγινε με βάση τον πόνο των ασθενών μετά την εκάστοτε θεραπεία, τη λειτουργικότητα, την ποιότητα ζωής και τέλος, κάποια ενδεχόμενη σοβαρή επιπλοκή (π.χ. σοβαρή λοίμωξη ή θάνατο). Στην ανασκόπηση συμπεριλήφθηκαν 100 πειραματικές έρευνες.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έρχονται σε συμφωνία με προηγούμενες συστηματικές ανασκοπήσεις ² ³. Διαπιστώθηκε πως μόνο το 14% των ερευνών οι οποίες σύγκριναν το χειρουργείο με τη συντηρητική αντιμετώπιση ή με placebo χειρουργείο ή με καμία θεραπεία (ομάδα ελέγχου) έδειξε κάποια κλινικά σημαντική διαφορά υπέρ του χειρουργείου. Η έρευνα πάει ακόμα ένα βήμα παραπέρα και αναφέρει πως ακόμα και σε ασθενείς για τους οποίους η συντηρητική αντιμετώπιση δεν αποτελεί λύση, τα επιστημονικά δεδομένα υπέρ του χειρουργείου εκλείπουν. Όσον αφορά στις ενδεχόμενες σοβαρές επιπλοκές, φαίνεται πως η ασφαλέστερη οδός για εξαρθρήματα ώμου, ρήξη πρόσθιου χιαστού και εξαρθρήματα επιγονατίδας, είναι το χειρουργείο, αν και η έρευνα τονίζει πως για ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των ασθενών (~ 30%) η σοβαρή επιπλοκή συνέβει αφότου οι ασθενείς έκαναν το χειρουργείο. Η έρευνα καταλήγει λέγοντας πως για τις περισσότερες μυοσκελετικές παθήσεις δεν υπήρξε κλινικά σημαντική διαφορά σε σχέση πάντα με τον πόνο, τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής, μεταξύ του χειρουργείου και της συντηρητικής αντιμετώπισης.
Take home message
Η έρευνα αυτή έρχεται να προστεθεί σε μια πληθώρα ερευνών που δείχνουν πως το χειρουργείο δεν αποτελεί πάντα την καλύτερη επιλογή για τα μυοσκελετικά προβλήματα. Στην πλειονότητα αυτών των προβλημάτων (πέρα από κάποιο κάταγμα) η συντηρητική αντιμετώπιση όπως η φυσικοθεραπεία, η εκπαίδευση του ασθενή, η θεραπευτική άσκηση και η σταδιακή επάνοδος του ασθενή στη δραστηριότητα αποτελεί την πιο ενδεδειγμένη και ασφαλή επιλογή. Σε καμιά περίπτωση δεν απορρίπτουμε a priori την επιλογή ενός χειρουργείου. Η άποψη ενός ορθοπεδικού ιατρού είναι πάντα πολύτιμη καθώς πρώτος αυτός γνωρίζει τους κινδύνους ενός χειρουργείου και τα οφέλη της φυσικοθεραπείας. Συνεπώς, εάν αντιμετωπίζετε κάποιο μυοσκελετικό πρόβλημα μιλήστε με τον γιατρό και τον φυσικοθεραπευτή σας και αποφασίστε από κοινού ποια είναι η καλύτερη επιλογή για εσάς γνωρίζοντας πως για την πληθώρα των περιπτώσεων η φυσικοθεραπεία είναι η πρώτη και πολλές φορές η καλύτερη επιλογή.
Εάν ενδιαφέρεσαι για περισσότερες πληροφορίες ή για εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης κάνε κλίκ εδώ.
Αναφορές:
- Skou, S. T., Poulsen, E., Bricca, A., Dideriksen, M., Lohmander, L. S., Roos, E. M., & Juhl, C. B. (2022). Benefits and Harms of Interventions With Surgery Compared to Interventions Without Surgery for Musculoskeletal Conditions: A Systematic Review With Meta-analysis. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 52(6), 312-344.
- Harris, I. A., Sidhu, V., Mittal, R., & Adie, S. (2020). Surgery for chronic musculoskeletal pain: the question of evidence. Pain, 161 Suppl 1, S95–S103. https://doi.org/10.1097/j.pain.0000000000001881
- Jonas, W. B., Crawford, C., Colloca, L., Kriston, L., Linde, K., Moseley, B., & Meissner, K. (2019). Are Invasive Procedures Effective for Chronic Pain? A Systematic Review. Pain medicine (Malden, Mass.), 20(7), 1281–1293. https://doi.org/10.1093/pm/pny154